لەبەر سروشتی سیاسی و کۆمەڵایەتی عیراق و هاوکێشە هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکان، پێشبینی کردنی ئەوەی عیراق بەرەو کوێ دەڕوات، ئەگەر مەحاڵ نەبێت، ئەوا کارێکی زۆر قوورسە.
بۆیە لە ڕووی زانستیەوە وا گونجاوترە کە چەندین سیناریۆ و ئەگەر دابنرێت نەک پێشبینی کردن. چونکە خودی هێزە سیاسیەکان جارێ نازانن چارەنووسی پێکێهنانی حکومەتی عێراق چی دەبێت.
دوای کشانەوەی ڕەوتی سەدر دەکرێت ئەم سیناریۆیانە ڕووبدەن:
١- نەگەیشتن بە ڕێککەوتن بۆ پێکێهنانی حکومەتی نوێ. چونکە پێکهێنانی حکومەت پێویستی بەوەیە پارتی و سوونەکان (تحالف السیاده) بچنە پاڵ چوارچێوەی هەماهەنگی، ئەمەش پێویستی بە هەندێ ڕێککەوتن و پێدانی دەستکەوتە بە پارتی و سووننەکان. لەوانەیە پارتی هەڵوەشاندنەوە، یان کارنەکردن بە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵ لە بارەی نەوت وگازی هەرێم بکاتە مەرج، یان پرسی سەرۆک کۆمار. لەم سیناریۆیەدا دەکرێت ئەم دۆخەی کە هەشت مانگە هەیە، درێژە بکێشێت تا کاتێکی نا دیار.
٢- دووبارەکردنەوەی هەڵبژاردن. ئەم ئەگەرە دیسانەوە پێویستی بە ڕێککەوتنی لایەنەکان هەیە بۆ یاسای هەڵبژاردن، ئەگەر ڕێککەوتن بۆ پێکێهنانی حکومەت نەبێت، ئەوا ئەگەر زۆرە ڕێککەوتن بۆ یاسای نوێی هەڵبژاردنیش قوورس بێت. ئەگەر هەڵبژاردنیش بکرێتەوە، لەوانەیە ئەنجامەکان نزیک بن لە ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوو، واتە دووبارە بوونەوەی ئەم دۆخەی ئێستا هەیە. یان لایەنەکان هەوڵی تەزویری گەورە بدەن، ئەمەش لە ئەنجامدا بەرەیەک قبوڵی ئەنجامەکان نەکات. بۆ نموونە سەدر بدۆرێت لەوانەیە قبوڵی نەکات، چوارچێوەی هەماهەنگی بەهەمان شێوە.
٣- گەیشتن بە ڕێککەوتن لە نێوان چوارچێوەی هەماهەنگی و پارتی و سوونەکان. لە دۆخێکی وادا ئەوا حکومەتێک درووست دەبێت کە لایەنی براوەی تیا نییە. لایەنی براوەش بەرەیەکی تائیفی و توڕە و چەکدارە، کابرایەکی مەزاجی و حەماسی و پۆپۆلیستی وەک سەدر سەرکردایەتی دەکات. ئەگەر هەموو لایەنەکان بە پرس و ڕا گۆڕینەوە لەگەڵ سەدریش ئەم حکومەتە درووست بکەن، ئەوا دەکرێت دوای چەن مانگێک یا ساڵێک، سەدر لە ڕێگەی شەقامەوە کێشەی گەورە بۆ ئەو حکومەتە درووست بکات. واتە حکومەتێکی لەرزۆک و دەبێت هەمیشە ترسی لە مەزاجی موقتەدا سەدر هەبێت. ئەگەر بە بێ گوێدانە سەدر حکومەت درووست بکرێت، دیسانەوە سەدر توانای ئەوەی هەیە لە ڕێگەی جەماوەر و خۆپێشاندان هەڕەشەی گەورە لەو حکومەتە بکات.
٤- شەڕی ناوخۆ لە عێراق لە ئەنجامی پێکدادانی بەرژەوەندییەکان و نەگەیشتن بە ڕێککەوتن. لە ڕاستیدا لەبەر ئەوەی زۆربەی هەرە زۆری لایەنە سەرەکیەکانی عیراق چەکدار و میلیشیا و چەتەیان هەیە، سەرکردەکانیان کەسانی تائیفی و توندڕەو و نا دیموکراتن، ئەم سیناریۆیە دەکرێت زۆر گونجاو بێت لەگەڵ سروشتی عیراقیەکان، کە تا سەر ئیسقان هەمووان ڕقیان لە هەمووانە. بەڵام شەڕی ناوخۆی عیراق لەم کاتەدا نە ئەمریکا خوازیارێتی نە ئێران.
ئەمریکا لەوە سەرقاڵترە بیەوێت ئیدارەی شەڕێکی خوێناوی ناو عیراق بکات. ئێرانیش نایەوێت عیراق بەرەو شەڕی ناوخۆ بڕوات، چونکە عیراق ڕێگایەکی سەرەکی ئێرانە بۆ گەیشتن بە سووریا و لوبنان، جگە لەوەی بازاڕێکی گەورەی ئێرانە و دەروازەیەکە بۆ خۆدزینەوەی لە هەندێ سزای ئەمریکا.
موقتەدا سەدر لەبەرئەوەی هەوڵدەدات عیراقێکی بەهێز و یەکگرتوو و خاوەن سەروەریی دروست بکات ئەوا بۆ کورد مەترسیدارە
ئێرانیش لە ڕووی ئابووریەوە ئامادە نییە ئیدارەی شەرێکی وا بکات، بە تایبەت لە دۆخێکی وادا ئەوا تورکیا و ئیماڕات و سعودیەش هاوکاری بەرەی دژە ئێران دەکەن. پاشان شەڕەکە دەبێتە شەڕی نێوان شیعە و شیعە، کە ئەمە زیانی گەورە لە ئێران دەدات. عیراق لەبەرئەوەی دەوڵەتێکی کەم سەروەرییە، خواستەکانی ئەمریکا و ئێران و دەوڵەتانی تر، ڕۆڵی سەرەکی تیادا دەبینن. بۆیە دەکرێت خۆپێشاندان و فەوزا درووست بێت، بەڵام شەڕی چەکداری لە نێوان هێزەکان، ئەگەرێکی دوورترە، مەگەر سەدر حەماس بیگرێت و حیساب بۆ کەس نەکات و ئەو دۆخە درووست بکات.
٥- گەیشتنی ئەمریکا و ئێران بە رێککەوتنێک کە هەردوولا کۆک بن لەسەر چەند خاڵێکی گشتی و گرنگ لە بارەی پێکهێنانی حکومەتی نوێ. ئەمەش زۆر کات ڕوویداوە لە عیراق.
لە دۆخێکی وادا دەکرێت ئێران و ئەمریکا لایەنەکان قایل بکەن بە پێکهێنانی حکومەتێک هاوشێوەی حکومەتە شکستخواردووەکانی پێشوو. ئەم جۆرە حکومەتە دەکرێت پڕ قەیران بێت و ببێتە مایەیی خۆپێشاندانی گەورە. ئەوەندەی ڕەنگدانەوەی ڕێککەوتنی ئەمریکا و ئێران بێت، ئەوەندە ڕەنگدانەوەی لایەنە عیراقی و پێداویستیەکانی عیراق نەبێت.
لە ئێستادا پەیوەدنییەکانی ئەمریکا و ئێران لە دۆخێکی خەراپە بە هۆی ڕێککەوتنامەی ئەتۆمی و چەن پرسێکی تر، ئایا لە بارەی عیراق دەگەنە ڕێککەوتن یان نا؟ ئەمەش مسۆگەر نییە.
٦- بۆ بەرژەوەدنی کورد، بۆ دوور مەودا، وا باشترە عیراق هەمیشە لاواز و پڕ فەوزا و قەیڕان و پەرتەوازە بێت لە ناخۆ. بۆیە موقتەدا سەدر لەبەرئەوەی هەوڵدەدات، لایەنی کەم لەسەر ئاستی گوتار، عیراقێکی بەهێز و یەکگرتوو و خاوەن سەروەری درووست بکات، ئەوا بۆ کورد مەترسیدارە. سەدر بە به‌راورد بە شیعەکانی تر، کەمتر لە ژێر هەژموونی ئێرانە، بە تایبەت لەم چەن ساڵەی دوایی و، دوای ئەوەی لەسەر ئاستی شەقام لە باشوور و بەغدا، ناڕەزایەتیەکی گەورە هەیە دژ بە هەژموونی ئێران لە عیراق، سەدر دەیەوێت وا خۆی نمایش بکات کە لەگەڵ شەقامە و لەگەڵ خەڵکە، بۆیە سەدریش لەبەر دڵی شەقام ساڵانێکە وەک دژە ئێران دەردەکەوێت.
کەسایەتی و فکری سەدر، ئەگەر دەرەفەتی هەبێت، زیاتر سەدامیە، کە دەیەوێت عیراقێکی بەهێز درووست بکاتەوە و خۆشی ڕابەر و بڕیاردەری سەرەکی بێت. کورد نابێت ڕێ خۆش بکات بۆ ئەم هەوڵ و خەونانە. شیعەکانی بەرەی ئێران مالکی و عامری و عەبادی و خەزعەلی... ئەمانە عیراق لاواز و پەرتەوازە و بێ سەروەری دەکەن، چونکە ئەمانە لەگەڵ ئەوەن عیراق هەرێمیکی ئێرانی بێت نەک سەربەخۆ. لەم ڕووەوە، ئەم بەرەیە کە چەتەی ئێرانە، زیانیان کەمتر دەبێت بۆ باشووری کوردستان. چونکە هەڕەشەی سەرەکی لەسەر باشووری کوردستان، عیراقە. وەک چۆن هەڕەشەی سەرەکی لەسەر باکور تورکیا، لە رۆژهەڵات ئێران و لە رۆژئاوا سووریایە.بۆ بەرژەوەدنی کورد بۆ دوور مەودا واباشترە عیراق هەمیشە لاواز و پڕ فەوزا و قەیڕان و پەرتەوازە بێت لە ناخۆدا
ئەوەی لەسەرەوە باسکرا چەن سیناریۆیەکە، دەکرێت هیچ کام لەوانە ڕوونەدەن و سیناریۆی نوێ درووست بێت. چونکە فاکتەر و ئەکتەرەکان زۆرن و بەرژەوەندییەکانیان جیاواز و دژ بەیەکترە، لە ئەنجامی ململانێ و کارلێکردنی ئەو هەموو فاکتەر و بەرژەوەندییە دژ بە یەکانە، دەکرێت سیناریۆی جۆراوجۆ و چاوەڕواننەکراویش ڕووبدەن.
