پێشه‌وا عومه‌ر
ئارامکۆی سعودی رایگەیاند کە بڕیارێکیان لە وەزارەتی وزەوە بۆ هاتوە کە فرۆشى نەوتی سعودییە بکەن بە ١٣ ملیۆن بەرمیل لە رۆژێکدا کە تا پێری ١٢ ملیۆن بەرمیل بوو و پێش چەند رۆژێک ١٠ ملیۆن بەرمیل بوو، واتە لە ماوەی کەمتر لە یەک حەفتە ٣ ملیۆن بەرمیلیان لە رۆژێکدا بەرزکردوەتەوە، وردەکاریەکانی ئەم جەنگە چییە و چۆن دەستی پێکرد ؟
١- دوای ٤ ساڵ هه‌ماهه‌نگی لە نێوان ئۆپێک بە سەرۆکایەتی سعودیە و وڵاتانی بەرهەمهێنی نەوتی دەرەوەی ئۆپێک بە سەرۆکایەتی روسیا، کە تیدا بە بەردەوامی کۆنترۆڵی خستنە بازاری نەوتیان دەکرد و خواست و بەرهەمهێنانیان لە یەک ئاستتدا هێشتبویەوە و نرخی نەوت بە بەرزی مابویەوە ( سعودییە ١٠ ملیۆن بەرمیلی دەخستە بازار و روسیا ١١ ملیۆن بەرمیل)، پاش ئەوەی هەفتەی رابردوو روسیا رەتیکردەوە لە تەنسیق و رێکەوتنەکە بەردەوام بێت و مەرجی ئەوەی هەبوو نەوتی ئەمریکاش بێتە ناو رێکەوتنەکە و ئەمریکا بەرهەمهێنانی نەوتی بەردین کەم بکاتەوە، رێکەوتنەکە دارما، سعودییە لە بریارێکى لەناکاودا رۆژى دووشەمه بڕیاریدا خستنە بازاری نەوت بۆ ١٣ ملیۆن بەرمیل بەرز بکاتەوە ( لە ئێستادا زیاد لە ٤ ملیۆن بەرمیل زیادە نەوت لە بازاردا هەیە) و نرخى نەوتەکەی بۆ ٣٣$ دابەزێنێ کە بە یەکەم دابەزاندنی خێرای نەوت دانرا لە پاش ساڵی ١٩٩١.
٢- دیوی ئاشکرای ئەم جەنگە، ئابورییە، بەڵام چەندین دیوی تری هەیە کە یاریکەری سەرەکی تێدا ئەمریکایە و سعوودیە بەکاردەهێنێت دژ به روسیا و كەمکردنەوەی هەژمونی روسیا، لەوانە گەورەبوونی هێز و دەستەڵاتى روسیا لە رۆژهەڵاتى ناوەراست و به تایبەت له سوریا ، ناکامی ئەو سزایانەی ئەمریکا و ئەوروپا بەسەر روسیادا لە ساڵی ٢٠١٤ ەوە سەپاندویانە، گەورەبوونی مەترسی روسیا بۆ سەر وڵاتانی دراوسێی به تایبەت ئۆکرانیا، هەموو ئەمانە بە هۆی بەهێز بوونی ئابووری روسیاوەیە.
٣- بەپێى بۆچونی زۆرێک لە چاودێران، ئەم جەنگە لانی کەم ٣ بۆ ٦ مانگ بەردەوام ئەبێت، سعودییە داوای لە وەزارەتەکانى کردوە خەرجییەکانیان زۆر کەم بکەنەوە و چاوروانی ئەوەیان تێدا بێت نرخی نەوت لە نێوان ١٠ بو ١٨ $ بێت، روسیاش هەرچەندە دوێنێ رایگەیاند کە ئامادەی تێدایە دووبارە هاوکاری ئۆپێک بکات بۆ راگرتنی باڵانسی بازار، بەڵام واچاوەروان ناکرێت بە زووی خۆی بەدەستەوە بدات و بەلاواز تەماشا بکرێت.
٤- دیاریکردنی نرخی نەوت لە ناو بازاری جیهانی بەشێکى گەورەی بەدەست ئە مریکاوە بووە، لە ئێستادا بەهۆکارگەلێکى زۆر و لەوانە پاشەکشێی ئابوری جیهانی و کێشەی ڤایرۆسی کرۆنا، وا چاوەروان ئەكرێت نرخی نەوت لە نێوان ٣٥$ بۆ ٤٠$ بمێنێتەوە و یاريی بکات.
٥- گەورەترین زەرەرمەندان وڵاتانی بەرهەمهێنی نەوتە، بەتایبەت ئەوانەی نەوت سەرچاوەی سەرەکی بودجەیانە، کورتهێنان لە بودجە و زیادبوونی قەرزاری و وەستانی جوڵەی ئابوری و نەمانی وەبەرهێنان دیارترین کێشەی ئەو وڵاتانە ئەبێت بە تایبەت عێراق.
کوردستان لەبەردەم قەیرانێکى ئابوریدا ئەبێت، گەر چاکسازیی راستەقینە لە بودجە و موچە نەکرێت
٦- تێچووی دەرهێنانی نەوت تا فرۆشتنى لەوڵاتێکەوە بۆ وڵاتێکى تر ئەگۆرێت، بۆ نمونە لە سعودییە ١٠$ بۆ هەر بەرمیلێک، لە عێراق ١٣$ و لە روسیا ١٧$ و لە کوردستانیش ٢٢$ ، کەمی تێچوون بە قازانجی سعودیە و پێناچێت روسیا تا کۆتایی لەم جەنگە بەردەوام بێت.
۷ـ کوردستان لەبەردەم قەیرانێکى ئابوریدا ئەبێت، گەر چاکسازیی راستەقینە لە بودجە و موچە نەکرێ، گەر چاکسازیی راستەقینە لە سیستەمی دارایی و بانکی نەکرێ، گەر کێشەکان لەگەڵ بەغداد چارەسەر نەکرێت، گەر کەرتی تایبەت بەهێز و تۆکمە نەکرێت، گەر هاوردەو هەناردە باڵانس نەکرێت و هانی پیشەسازیی و کارگەی ناوخۆیی نەدرێت، گەر ئیعتماد لەسەر نەوت كەم نەکرێتەوە، ئەوا دور نییە حکومەت توشی تەنگەژەیەکی گەورەى ئابوری ببێتەوە و سیستەمی پاشەکەوت دووبارە نەکرێتەوە.
