محه‌مه‌د نوری ـ نوسه‌ر و رۆژنامه‌نووس
(1)
پەلە مەكەن كارەسات روودەدات
ساڵی ١٩٣٣رۆژنامەی تایمزیی لەندەنی وتارێك بڵاودەكاتەوە دەربارەی عێراق باس لە مەترسی زۆربوونی ئەفەندیی دەكات لە عێراق و باس لەوە دەكات كە چینیك دروست بووە بە ئەفەندی ناسراون ئەمانە لە شارەكاندا دەژین و خوێندنیان تەواو كردووە كاریی دەستی ناكەن بەڵكو لە دەزگاكانی حكومەت دادەمەزرێن و هەرچەندە موچەشیان كەمە بۆیە لەسەر مەعاش قەرز دەكەن و ئێواران لە چایخانە و گازینوكان دادەنیشن رۆژنامە دەخویننەوە و قسەی گەورە دەكەن، لە رۆژنامەكەدا هاتوە كە ئەم توێژە لە ئایندەدا دەبنە بارگرانی بۆ سەر حكومەت، كێشەی گەورەی ئابوریی دروست دەكەن.
(2)
دكتۆر فواد مەعسوم چی پێوتم؟
سەروبەندی هەڵبژاردنەكانی ٢٠٠٩ بۆ چاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانی چوومە لای فواد مەعسوم كە یەكێك بوو لە سەرپەرشتیارانی هەڵمەتی هەڵبژاردنی یەكێتی و پارتی پێش چاوپێكەوتنەكە پێم وت: یەكێك لە خاڵی بانگەشەكەتان كە وەك دەسكەوت و گرنگی باسی دەكەن كردنەوەی زانكۆ و پەیمانگایە لە زۆر شوێن و ناوچەی كوردستان، دكتۆر فواد وتی: ئەوە موسیبەتە، دەسكەوت نییە، ئێمە ئامانجی كردنەوەی زانكۆ و پەیمانگا دەكەینە دەسكەوت و بەخەڵكی ناوچەكانی دەفرۆشینەوە، بەڵام ناپرسین لە ئایندەدا ئەم هەموو دەرچووە چی لێدەكەین ؟ خۆ ناینكوژین ؟ دەیانخەینە بازاڕی بێ كارییەوە.
هەرەوەها وتیشی لە كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسیی هەردوو حزب وتوومە كوردستان پێویستی بەم هەموو زانكۆ و پەیمانگا زۆرە نییە بەتایبەت بوارەكانیشی پێویستی بازاڕ نین، دەبێت هەر حكومەت دایانمەزرێنێت، وتی كە وام ووت، یەكێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسیی وەڵامی دامەوە: دكتۆر حەزناكەیت ژمارەی ماستەر و دكتۆرا زیاد بێت ؟ وتی ئیتر تێگەیشتم بۆ بانگەشە و هەڵخەڵتاندن سوپایەك بێ كار دەكەن.
لێم پرسی كەواتە زانكۆ و پەیمانگا لای تۆ پێویست نین ؟ وتی: لە جیاتی هەر هەموویان كارگە بكرایەتەوە زۆر باشتر بوو، كورد جاری پێویستی بە ڕێزمان و فەلسەفە و زمانی هیندی نابێت.
پرسیارەكە ئەوەیە ئەو تێڕوانینەی دكتۆر فواد باش نەدەبوو ئەگەر كاری پێبكرایە ؟ هەموو كەسێك مافێتی بخوێنیت و بڕوانامەی بەرز بەدەستبهێنیت بەڵام بڕوانامەیەك كە بیخاتە سەر ژیان، نەك دوای زانكۆ شەو تا بەیانی بەخەبەر بێت و ڕۆژیش تا ئێوارە نوستوبێت، لە دایكشی ببپرسی بڵێ كورەكەت یان كچەكەت چی دەكات بڵی زانكۆی تەواو كردوە هەر لە ماڵەوەیە.
لە سەرەتاوە زۆر لە بە ناو سیاسییەكان قوڕی خەستیان بۆ گەنج و خەڵك گرتوە ئێستاش دەیانەویت وەك بەرزەكی بابانان بۆی دەربچن، ئێستا كێ وەڵامی ئەو گەنجە بێكارانە دەداتەوە.
(3)
كێ وەڵامی گەنجان دەداتەوە؟
بلال فەزڵ رۆژنامەنوسێكی ورد و خوێندەواری میسڕە لە وتارێكدا بە تەنزەوە روداوێك دروست دەكات، دەنوسێت :شەش پاس دەچن بۆ لێكردنەوەی تەماتە، دەڵێت هەر شەش پاسەكە دەرچووی فەلسەفە و زانستی زمانزانیی بوون تا ئەوه‌ی باسی ئەرستۆ و خڕی تەماتەیان دەكرد، كە دابەزین خاوەنەكەی بەخێرهاتنی كردن كە یەكێك بوو لەو سیاسیانەی خەڵك خۆشیان دەویست، چونكە لە شارەكەی خۆی سەرەرایی نەبوونی پرد و ئاوی پاكی خواردنەوە بەڵام گەنجەكانی لەبیرنەكردوە كۆلێژی فەلسەفەی یۆنانی و كۆلێژیی فێربوونی زمانی لاتینی بۆ كردبوونەوە.
قوڕێكی خەست لە دوای راپەڕینەوە گیراوەتەوە كە پلان و بەرنامە و عەقڵ كاری تێدا نەكردوە، میزاج و عەرزی ماسولكە و دەسكەوتی تاكە كەسیی پێوەری هەموو بڕیارێك بووە، ساڵانە مونەشەكانی دەرچوون لە زانكۆ و پەیمانگاكان رێزدەبەستن، كەسیش ناپرسێت بەرەو كوێ دەیانبەن، خۆشیان نازانن رووبكەنە كوێ؟
