١- گازی سروشتیی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی بگاتە بازاڕی وزەی جیهانی و پێگە و سوودی گرنگی هەبێت، چەندین مەرجی هەیە و پێویستی بە چەندین هەنگاوە بۆ تێپەڕاندنی ڕێگرییەکانی بەردەمی؛ مەرجی ئیدارەکردن، مەرجی تەکنیکی و وەبەرهێنان، لایەنی جیوپۆلەتیکی، هاوکاری و پشتگیری ئابووری، ئەمنی و سیاسی...
٢- بەڕێوبردن: پێش هەموو شتێک، گازی سروشتی کوردستان پێویستە سوود و دەستکەوتی ئابووری، سیاسی، خۆشگوزەرانی بۆ کوردستان هەبێت. ئەمەش پەیوەندی بە ناوخۆی کوردستان و حکومەتی هەرێمە. ئایا ئیدارەکردنی گازی سروشتی لە ناوخۆی هەرێمی کوردستان چۆن دەبێت؟ وەک ئیدارەکردنی نەوت بەڕێوە دەچێت؟ ئەوەی کە دەبینرێت وا دیارە بەڕێوبردنی گازی سروشتیش لە نەوتەکە باشتر نابێت. ئەگەر زۆربەی داهاتی گازی سروشتی هاوشێوەی داهاتی نەوت تاڵان بکرێت یان دیار نەمێنیت، ئەوا جگە لە زیانە ئابووری و کۆمەڵایەتیەکانی، لە ڕووی سیاسیشەوە سوودی زۆر سنوردار دەبێت. لەم ڕووەوە، هەرێمی کوردستان لە ئیستادا ئامادە نییە یا گونجاو نییە گازی سروشتی بفڕۆشێت، تەنانەت ئەگەر هەموو مەرجەکانی تر ئامادە بن و ڕێگریش نەبێت. هەر لە سەرەتاوە ئەوە بەدی دەکرێت، کە پرسی گاز وەک پرسی نەوت، مامەڵەکردنێکی نێوان دوو خێزان یا دوو بنەماڵەیە، بارزانی و ئەردۆگان. لە تورکیاش دەنگۆی ئەوە هەیە کە ئەو پرسە شەفاف نییە و تەنیا ئەردۆگان و نزیکەکانی ئاگادارین.
٣- پشتگیری سیاسی و ئەمنی: گازی سروشتی لە نەوت گرنگتر دەبێت و، لە نەوت زیاتر بە سیاسی کراوە و بووەتە ئامرازێکی گرنگ لە ململانێ جیوپۆلەتیکیەکان، بە تایبەت لە جەنگەکەی ڕووسیا و ئۆکرانیاوە. ئەمەش وا دەکات فڕۆشتنی گازی سروشتی، بە براود بە نەوت، بۆ هەرێمی کوردستان قوورستر بێت. ئەگەر گریمانەی ئەوە بکەین، گازی سروشتی کوردستان دەبێتە یەکێک لە سەرچاوە سەرەکی یا لاوەکیەکانی تورکیا و ئەوروپا، ئەوا ڕاستەوخۆ هەڕەشەیە لە بەرژەوەندی ئێران و ڕووسیا. لە ئێستاوە کە جارێ کوردستان گازەکەی نەفڕۆشتووە و ڕوونیش نییە بڕەکەی چەنە و بەشی چەنێک لە پێداویستی تورکیا و ئەوروپا دەکات، ئێران و ڕووسیا دەستیان کردوە بە کاری تیرۆریستی و دژایەتی هەرێمی کوردستان، وەک مووشەکەکانی ئێران بە فەرمانی ڕووسیا کە ئاڕاستەی هەولێر کران ودەکرێن. کەواتە بۆ ئەوەی کوردستان بتوانێت گازەکەی بفڕۆشێت، پێویستی بە گرەنتی هەیە لە ڕووی ئەمنی و سیاسیەوە. ئایا ئەمریکا و ئەوروپا ئەوە دەکەن؟ دەتوانن یا دەخوازن کوردستان بپارێزن لە هەڕەشەکانی ئێران و ڕووسیا؟ یان تەنیا گازەکە دەبەن و داهاتەکەشی وەک داهاتی نەوت زۆربەی تاڵان دەکرێت لە لایەن چەن سیاسیەکی کوردەوە، ئەو کات تەنیا مەترسی و زیانەکەی بۆ کوردستان دەبێت. هەڵەیە چاوەڕێ بکەین تورکیا گرەنتی پاراستنی کوردستان بکات، تورکیا هەڕەشەی سەرەکییە بۆ سەر کورد.
٤- لایەنی تەکنیکی و سەرمایە: مامەڵەکردن لەگەڵ گازی سروشتی ئاڵۆزترە لە مامەڵەکردن لەگەڵ نەوت. بۆ ئەوەی گازی کوردستان شوێنی خۆی بکاتەوە لە بازاڕی وزە، پێویستی بە سەرمایە و وەبەرهێنانێکی گەورەیە، هەر وەها تەکنەلۆژیایەکی پێشکەوتوو کە هەردووکی لای کۆمپانیا ئەوروپی و ئەمریکیەکانە. ئەو کۆمپانیایانەش سەر بە کەرتی تایبەتن، پێوەری سەرەکی لایان ئابووری و سەقامگیری شوێنی وەبەرهێنانە. بۆیە ئەگەر لایەنی ئەمنی و سیاسی گرەنتی نەکرێت، کەرتی گازی کوردستان ناتوانێت کۆمپانیا و سەرمایە و تەکنەلۆژیای گەورە و پێشکەوتوو ڕابکێشێت بۆ کوردستان، کە بێ ئەوانەش، ناتوانرێت گازی سروشتی بفرۆشرێت.
٥- ڕێگری یاسایی: لەبەر ئەوەی گازی سروشتی بووەتە ئامرازێکی بەهێز و کاریگەر لە ململانێ سیاسی و جیوپۆلیتیکیەکان، عیراق وەک دەوڵەتێکی داگیرکەری کوردستان، ئەگەر ئێرانیش فشاری لێ نەکات، هەر دژی ئەوەیە کوردستان ببێتە خاوەن ئامرازێکی وا گرنگ لە سیاسەت و ئابووری. بۆ نموونە بڕیاری دادگای فیدرالی عیراق دژ بە کەرتی وزەی کوردستان ئەوە دەسەلمێنیت. باشووری کوردستان لەبەر ئەوەی بە پێی یاسا داگیرکراوە لە لایەن عیراقەوە، ئەوە یاساکانی عیراق دژ بە کورد، دەکرێت کۆمپانیا بیانیەکان دوو دڵ بکات لە وەبەرهێنانی گەورە لە کوردستان. ئەمەش دیسانەوە پێویستی بە پشتگیری سیاسی ئەمریکا و ئەوروپایە، بۆ ئەوەی کوردستان بتوانێت هیچ نرخێک بۆ ئەو بڕیاڕانە دانەنێت و کۆمپانیاکانی وزە متمانەیان هەبێت و بزانن لە ڕووی یاساییەوە کێشەیان بۆ درووست ناکرێت. ئەگەر ئەم ڕێگریە یاساییە چارەسەر نەکرێت، ئەوا کۆمپانیاکان بە پاساوی بەرزی ڕێژەی مەترسی لە وەبەرهێنان لە کوردستان، دەتوانن گرێبەستەکان لە بەرژەوەندی خۆیان بنووسنەوە، ئەو کات هاوشێوەی داهاتی نەوت، ئەوەندەی سوودی بۆ لایەنەکانی تر هەیە، ئەوەندە سوودی بۆ کوردستان نییە.
٦- کەواتە بۆ ئەوەی کوردستان گازەکەی بفڕۆشێت و ببێتە خاوەن پێگەیەکی گەورە لە بازاڕی گاز، پێویستی بە پشتگیری و هاوکاری جدی ئەمریکا و ئەوروپا هەیە لە ڕووی سیاسی و ئەمنی و یاسایی و سەرمایە و تەکنەلۆژییەوە. بۆ ئەوەی سوودی بۆ کوردستانیش هەبێت ئەوا پێویستی بە سیستەمێکی بەڕێوبردنی تۆکمە و زانستی و نیشتیمانییە. بە پێی پێدراوەکانی ئێستا، ئەمریکا و ئەوروپا لەوە ناچێت بەو ئەندازەیە تەماح و بایەخیان هەبێت بۆ گازی کوردستان، چونکە جارێ بڕەکەی زۆر ڕوون نییە، سەرمایە و کارێکی زۆری پێویستە و، هەر وەها کاتێکی زۆری دەوێت بۆ ئەوەی ببێتە سەرچاوەیەک دژ بە ڕووسیا بەکاربهێنرێت. ڕاستە لە ئێستادا ئەمریکا و ئەوروپا پشتگیری گازی کوردستان دەکەن، بەڵام پشتگیرییەکی تایبەت و گەورە نییە. چونکە لە ئەفریقیا و کەنداوی عەرەبی، سەرچاوەی ئاسانتر و ئامادەکراوتر هەیە. هەر بۆ نموونە، دوێنێ سەرۆک وەزیرانی ئیتالیا و جەزائر ڕێککەوتنامەیەکیان مۆر کرد بۆ زیاد کردنی هەناردە کردنی گازی سروشتی جەزائیر بۆ ئیتالیا. بیرمان نەچێت، ئەمریکا لە مێژە خوازیارە ببێتە یەکەم فڕۆشیاری گاز و نەوت لە جیهاندا، لە ئێستادا یەکەم بەرهەمهێنە، پلانی هەیە ببێتە یەکەم فڕۆشیار. خاڵێکی تری گرنگ کە لە کوردستاندا کەمتر باس دەکرێت، ئەوروپا پلانی ئایندەی خۆی لەسەر گاز و نەوت دانەناوە، بەڵکو لەسەر وزەی پاک. ئەوەی ئەوروپا زۆر بایەخی پێدەدات دۆزینەوەی شوێنگرەوەی گازی ڕووسیە بۆ ئیستا و بۆ ئایندەیەکی نزیک، چونکە ئەوروپا بۆ ئایندەی مامناوەند دەیەوێت ڕێژەی پشت بەستنی بە گاز و نەوت کەمتر بکات، لە ئایندەی دوور دەیەوێت ڕێژەی بەکارهێنانی نەوت و گاز بگەیەنێتە ئاستێکی تەواو نزم. لە ئێستادا نازانین ئایا سەرکەوتوو دەبێت یا نا، بۆیە پێویستە بە گومانەوە سەیری بکەین. ئەوانەی ئاگاداری ئەوروپان، دەزانن لە ئێستادا ئەوروپا هەنگاوی گەورەی ناوە بۆ دوور کەوتنەوە لە نەوت و گاز لە هەندێ بواردا. واتە تێڕوانینمان بۆ پرسی گازی کوردستان و ناردنی بۆ ئەوروپا، پێویستە تێڕوانینێکی دوور مەودا نەبێت.
گازی کوردستان، کەم تا زۆر، گرنگی خۆی هەیە، بەڵام بەو ئەندازەیە نییە کە کورد بتوانێت دەستکەوتی سیاسی و نەتەوەیی گەورەی بە هۆیەوە بەدەست بهێنیت. کاتێک دەستکەوتی سیاسی گرنگ بە هۆی گازەوە بەدەست نەیەت و، بەڕێوبردنی داهاتی گاز وەک نەوت بێت، ئەوا کەواتە دەستکەوتی ئابووریش بەدەست نایەت. بە کورتی هەرزان فڕۆشی و تاڵانیە و، ئەوەندەی تر کوردستان دوور دەخاتەوە لە کەرتی کشتوکاڵ و پیشەسازی و ئەوەندەی تر کۆمەڵگەی کوردی دەکاتە بەکاربەر و بێ بەرهەم.
٧- لەبەر ئەوەی فڕۆشتنی گازی کوردستان هاوکات دەبێت لەگەڵ زۆر هەڕەشە و ڕێگری گەورە و، سیستەمی بەڕێوبردنی گازی سروشتی لە کوردستان ئامادە نییە و داهاتەکەی دەکرێت بە فیرۆ بڕوات، ئەوا وا باشترە کوردستان لە ئێستادا دەست بۆ ئەو سامانە گرنگ و کاریگەرە نەبات. تەنانەت ئەگەر سیستەمی بەڕێوبردن و پشتگیری سیاسی و ئەمنی ئەمریکا و ئەوروپاش بەهێز بێت، ئەوا دەبێت ئامانجی سەرەکی فڕۆشتنی گازی سروشتی دیاری بکرێت چییە؟ ئایا تەنیا بۆ مووچە و هەندێ بووژانەوەی ئابوورییە؟ ئەگەر تەنیا ئەوە بێت، ئەوا پێویست ناکات کوردستان خۆی بخاتە بەرەی دژە ڕووسیا و بەو ئەندازەیە هاوکاری ڕۆژئاوا بکات دژ بە ڕووسیا تەنیا لەبەر ئامانجێکی وا سادە و نا گرنگ. تەنیا لە یەک کاتدا کوردستان پێویستە ئەو ریسکە بکات، کە ئامانجی سیاسی و نەتەوەیی هەبێت، کە جگە لە سەربەخۆیی، یا هەنگاونانی زیاتر بەرەو سەربەخۆیی سیاسی، هیچ ئامانجێکی تر شایەنی ئەو باج و مەترسیانە نییە کە کوردستان دەکرێت ڕووبەڕووی بێتەوە لە ئەنجامی فڕۆشتنی گازەکەی. لە ئێستاشدا ئەو ئامانجە نە دیارە و نە دەرکی پێ دەکرێت.
٨- داخستنی پرسی فڕۆشتنی گازی سروشتی کوردستان بۆ ماوەیەکی کاتی و تا بارودۆخێکی گونجاوتر دێتە پێشەوە، فشارەکانی عیراق و ئێران کەمتر دەکات بۆ ڕادەستکردنەوەی کەرتی وزەی کوردستان بە عیراق. کە لە ئیستادا بە ڕوونی دیارە، بە هۆی توڕەبوونی خەڵک لە سیستەمی حوکمڕانی کوردستان و بە هۆی چەندین هۆکاری تر، خەڵکێکی زۆر لە ناو هەرێمی کوردستان دەخوازن کەرتی وزەی کوردستان ڕادەستی بەغدا بکرێتەوە. ئەگەر بە فڕۆشتنی نەوت و خاڵە سنوورییەکان و باج... نەتوانرێت مووچە بدرێت، ئەوا بە داهاتی گازیش نادرێت، بۆیە باشترکردنی بارودۆخی کوردستان پەیوەندی بە فڕۆشتنی گازەوە نییە، بەڵکو پەیوەندی بە بەڕێوبردنەوە هەیە.
٩- لە هەمووی گرنگتر، پێویستە بزانین لە هیچ بارودۆخێکدا و، لە ژێر هیچ فشارێکدا، بە هیچ شێوەیەک نابێت سامانی سروشتی کوردستان ڕادەستی بەغدا بکرێتەوە. تەنانەت ئەگەرئەو ڕادەستکردنەوەیە لە پێناو ئەوەش بێت کە گازی کوردستان ببێتە سەرچاوەیەکی سەرەکی گاز بۆ ئەوروپا و، داهاتێکی زۆر گەورەش بۆ کوردستان بگەڕێتەوە و سوودی گەورەشی بۆ ئابووری و گوزەرانی کوردستان هەبێت. هەموو ئەو خاڵانەی سەرەوە ئاماژەیان پێدرا، لە پێناو ئەوەیە گازی سروشتی کوردستان، لە نەوت باشتر و وردتر و نیشتیمانیتر مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت. بۆیە پێویستە لەم کاتەدا بیرۆکەی فڕۆشتنی گازی کوردستان دوابخرێت بۆ کات و بارودۆخێکی گونجاوتر، بۆ پاراستنی سامانی سروشتی لە تاڵانی ناوخۆ و ئیستیغلالکردنی لە لایەن تورکیاوە و، بۆ پاراستنی کوردستان لە هەر هەڕەشەیەکی دووژمن و دەوڵەتە تیرۆریستیەکان. هاوکات خیانەت و تاوانێکی گەورەیە ئەگەر سامانی سروشتی کوردستان، کە هی نەوەکانی داهاتووی کوردستانیشە، ڕادەستی عیراق بکرێتەوە. نەوەی ئێستای کورد، مافی ئەوەی نییە شتێکی کوردستان بداتە عیراق یا هەر دەوڵەتێکی تر، کە هی خۆی نییە بە تەنیا و بەشی نەوەکانی ئایندەشە.
