مەهدی فەرەج
قوتابی ماستەر لە پەیوەندیە نێودەوڵەتیيەکان
ساڵی ٢٠٠١ تەنیا ئیماڕات و سعودیە و پاکستان دانیان بە تاڵیبان نا، هەموو جیهان تاڵیبانی ڕەتکردەوە! لە کاتێکدا گروپ یان هێزێکی چەکداری 100% ئیسلامییە!
دامەزراوەی تاڵیبان لە ساڵی ١٩٩٤ لە قەندهاری ئەفغانستان دروستبووە، دوای ٢٠ ساڵ خەبات و شەڕ ئێستا تاڵیبان لەسەر تەختەی شانۆیە، ھەندێ لە وڵاتانی نێودەوڵەتی چ بە ڕوونی چ بە نازەلالی ئەمریکا بە شکەستخواردوو لە شەڕی ئەفغانستان ھەژمار دەکەن.
تاڵیبان بۆ ئەوەی خەونی لەبارنەچوون و لەدایکبوونی ئەفغانستانی نوێ ببینن هەر زوو بەخشینی گشتی و ئاشتیان ڕاگەیاند بۆ ئەوانەی کە کاریان لەگەل ئەمریکییەکان کردووە. تالیبان وشیارە لە کردار و بڕیارەکانی و داوای دۆستایەتیان لە وەڵاتانی دراوسێ و جیهان کردووە.
جارێکی دیکە تەنیا هاوبەشی جیهانییان لەم گەردوونە کۆماری چینی میللی-ە، قەتەر نێوەندگێڕەکەیە کە ئەمڕۆ شەرەفی یەکەم سەرەدانی دبلۆماسی لەگەڵ تاڵیبان پێبەخشرا! ئەردۆگانیش وەک هەرجار بە نوێنەرایەتی موسڵمانانی جیهان قسەیەكی بێ کردار فڕێ دەدات بۆ کڕینی هەستی ئیسلامیەکان.
ئەوەی چینیش لەبەر سەلامەتی سنورەکەی و بەرقەراری ئاسایشی ناوچەکە و دەستپێشخەری پشتوێن و ڕێگایە یان هەر لە رقی ئەمریکای سەرمایەداری بێت وەک پەندێک هەیە دەڵێت" دوژمنی دوژمنەکەم دۆستمە".
وانە و سەرنج لە بابەتی کەوتنی ئەفغانستان و کشانەوەی ئەمریکا
لە ژیوار شتێک نییە بە ناوی دەوڵەتی ئیسلامی و ناشبێت، ئەگەر هەیە؟ مەگەر برای یەک نینن، بۆ کەسیان دان بەو وڵاتە ئیسلامییە ئەفغانیە بێنازەدا نانێت؟ ئەگەر نا بۆ کەسیان بە تیرۆرست ناویان نابەن؟ بۆیە پێموابێت هێز و حزبە ئیسلامییەکان دەتوانن پێداچونەوەیەک بە ئەجێندای سیاسی خۆیان بکەن، میسر نمونەیێکی دیکەی وڵاتی ئیسلامییە.
پشتگیری خەڵک (دەنگی خەڵک) هەمیشە دەتوانێ کلیلی سەرکەوتن و کەوتنی هەر هەرێم و هێز و گروپێکی چەکداری بێت.
بزانە خەڵک لەگەڵ حکومەتی غەنی هەڵهاتوو و ئەمریکییەکان نەبوون چۆن لە چەند ڕۆژێک وەڵاتیان ڕادەستی تاڵیبان کرد و غەنی تاک پێڵاوەکانی لە کابوڵ بیرچوو.
فراوانکردنی هاوپەیمان و دۆستی ئەقلیمی و نێودەوڵەتی، پشت نەبەستن بە تاکە هێزی جەمسەری جیهانی کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایە، چونکە ئەم وەڵاتە پەیوەندییە نیودەوڵەتییەکانی زوو زوو دەگۆڕێن لەبەر بەرژەوەندیەکانی، جگە لەمەش لەگەڵ گۆڕینی ئیدارەکان هاوپەیمانی و دۆستەکانیشیان گۆڕاوە، ئەمەش بۆ هەرێمێکی وەک کوردستان لە ناوچەێێکی پڕ ئاڵۆزی و دوژمن دەشێ کوژەک و قومارئاسا بێت.
تاڕادەیەیەک حکومەتی هەرێمی کوردستان توانیویەتی ئەکتەرێکی باش بێت. بەڵام پێویستە یەکەم جار ناز و مەکری تورکیا و ئێران وەرگرین و فێربین هەموو هێلکەکانمان نەخەینە نێو یەک سەبەتە. بە تایبەت بۆ کوردانی رۆژئاوا، لەگەڵ جێبەجێکردنی بڕیاری کشانەوەی هێزی ئەمریکایی لە سوریا، تورکیا وەحش ئاسا کانتۆنی رۆژئاوا لەبار دەبات! مەگەر ئەوروپا و رووسیا سیاسەتی خۆیان دژ بە سیاسەت و دەستتێوەردانی ئێران و تورکیا بگۆڕن لە ناوچەکە.
وانگ یی وەزیری دەرەوەی چین وتی: خۆ دیموکراسی کۆکا کۆڵا نییە لە هەموو شوێنێکی ئەم جیهانە هەمان تام و بۆنی هەبێت
نەسەپاندن و هاوردەنەکردنی سیستەمی هزری رۆژئاوایی بۆ ئاسیای ناوەڕاست و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، وەک "وانگ یی" وەزیری دەرەوەی چین وتی، خۆ دیموکراسی کۆکا کۆڵا نییە لە هەموو شوێنێکی ئەم جیهانە هەمان تام و بۆنی هەبێت!
بزانە چۆن تاڵیبانی حەنەفی مەزهەبی جیهادی دۆستایەتی چینی شویعی قەبوڵە؟ ئەمە لە کاتێکدا کە چین لە لایەن وەڵاتانی رۆژئاواو و بەناو ئیسلامیەکان خەتابار دەکرێ لەسەر کێشەی کەمینەی موسوڵمانانی ئغیور.
لەهەمان کاتدا دەشێ شتێكی ئاسایی بێت لە پەیوەندیە نێودەوڵەتییەکان، بۆیەش کورد دەتوانێت هاوپەیمان یان پەیوەندی لەگەڵ ئسرائیلی جوڵەکە هەبێت وەک چۆن تورکیا و ئیماڕات هەیانە.
پێموایە چۆن لە "شەڕی عیراق ٢٠٠٣" ئەمریکا و بەریتانیا دۆڕان و ئێران عێڕاقی بردەوە، ئەواش ئەمریکای دیموکراسیخواز و حکومەتی ئەفغانستان دۆڕان و چین ئەفغانستان دەباتەوە.
هەژموونی ئەمریکا(شەڕەکانی) لە ئاسیا و رۆژهەڵاتی ناوین لە سەرەتاکانی سەدەی ٢١ بەرەو کاڵبوونەوە دەچن و چیدیکە لە بەرژەوەندی ئەمریکا نابن، دەشێ بازاری ئەوڕوپایی ئاشتیخوازی نیوەندگیر بۆ بەرقەراری قەیرانی پەنابەر و چیینی شویعی ئابوریخواز و خاوەن ستراتیجیەتی "من براوە و تۆ براوە" گەرمتربێت.
